Conflicteert Bitcoin met duurzaam beleggen?

Bitcoin heeft de laatste jaren een geweldig rendement laten zien en kan daarnaast risicospreiding aanbrengen in een beleggingsportefeuille. Beleggers kiezen dan ook steeds vaker voor een positie in Bitcoin. Verschillende institutionele beleggers vinden het echter niet passen in een duurzame beleggingsportefeuille. Hebben ze een punt?

Laten we met het gemakkelijke deel beginnen: Bitcoin heeft erg nuttige eigenschappen. Allereerst is het netwerk voor iedereen toegankelijk, waardoor waardeoverdracht en waardeopslag mogelijk wordt voor mensen en ondernemingen die geen toegang hebben tot een bankrekening. Vooral in minder ontwikkelde economieën hebben mensen hier baat bij.

Een tweede prettige eigenschap: bij Bitcoin is hoge inflatie onmogelijk, omdat er een maximum zit op het totale aantal Bitcoin dat kan worden gecreëerd. Dat is vooral een uitkomst als je in een land woont waar spaartegoeden snel minder waard worden door geldontwaarding van de nationale munt. En dat komt verrassend veel voor: er zijn wereldwijd ongeveer 50 landen waarin de nationale munt op jaarbasis meer dan 5% in waarde daalt.

Elektriciteitsverbruik gelijk aan dat van klein land

Van twee nuttige eigenschappen gaan we naar een groot nadeel: het energieverbruik. Om een transactie over het Bitcoin-netwerk te sturen is flink wat digitale rekenkracht nodig. Een groot deel van die rekenkracht wordt door gespecialiseerde Bitcoin-delvers geleverd.

Cambridge University heeft een real-time schatting ontwikkeld van het elektriciteitsverbruik van die Bitcoin-delvers. Volgens deze schatting verbruikt het Bitcoin-netwerk momenteel (= maart 2021) ongeveer evenveel elektriciteit als een klein land (100-150 terawattuur per jaar). Dat is een enorme hoeveelheid, maar om een nuttig oordeel te vellen over de duurzaamheid van Bitcoin moeten we kijken naar de C02-uitstoot van de benodigde elektriciteit en naar de ontwikkeling daarvan.

Minder dan 50% is hernieuwbaar

Om te weten hoeveel C02-uitstoot deze elektriciteit veroorzaakt moeten we weten hoe deze elektriciteit is opgewekt. In 2018 publiceerde Coinshares een onderzoek waarin wordt geconcludeerd dat meer dan 75% van de gebruikte elektriciteit hernieuwbaar is. Er wordt nog regelmatig verwezen naar dit onderzoek, maar Coinshares heeft dit later neerwaarts bijgesteld. Een jaar na dit onderzoek gebruiken onderzoekers (Stoll, Klaassen, Gallersdörfer) ip-adresgegevens van grote Bitcoin-delvers om te concluderen dat minder dan 50% hernieuwbaar is. Cambridge University komt in 2020 op basis van enquetes van Bitcoin-delvers tot dezelfde conclusie.

Onderzoeken van Cambridge University (2017) en Stoll (2019) komen beide op ongeveer 500 gram CO2-uitstoot per kilowattuur voor Bitcoin-delvers. Bij een totaal verbruik van 100 terrawattuur is de C02-uitstoot 50 megaton C02 – ook weer vergelijkbaar met de uitstoot van een klein land. Deze hoeveelheid C02 is slecht nieuws in een tijd waarin alle zeilen moeten worden bijgezet om de mondiale C02-uitstoot te beperken.

Te verwachten ontwikkelingen

Dit zal op korte termijn helaas niet verbeteren. Een belangrijke beperking in het gebruik van hernieuwbare energie is dat Bitcoin-delvers een constante elektriciteitstoevoer nodig hebben, en dat hernieuwbare elektriciteitsbronnen hierin meestal niet kunnen voorzien. Dit doet zich bijvoorbeeld voor bij waterkrachtcentrales in China: in seizoenen waarin waterkrachtcentrales weinig energie leveren, wordt het elektriciteitstekort in veel gevallen opgevangen met elektriciteit uit fossiele brandstoffen.

Ik heb ook geen andere aanknopingspunten kunnen vinden om te verwachten dat het energieverbruik drastisch zal dalen. De prijs van Bitcoin zou het verbruik zelfs nog verder kunnen doen toenemen, omdat een hogere prijs Bitcoin-delvers stimuleert om meer rekenkracht in te zetten.

Het Lightning-netwerk klinkt veelbelovend, maar heeft in elk geval geen impact op de korte termijn. Daarnaast is het nog de vraag of het Lightning-netwerk goed gaat werken, en of succesvolle adoptie samen kan gaan met minder activiteit bij de delvers.

Conclusie

De hoeveelheid C02-uitstoot die veroorzaakt wordt door Bitcoin is slecht nieuws in een tijd waarin alle zeilen moeten worden bijgezet om de mondiale C02-uitstoot te beperken. Het ziet er helaas niet naar uit dat dit op korte termijn gaat veranderen.

Zelf had ik een speculatieve positie in Bitcoin, niet bedoeld voor belangrijke transacties of bescherming tegen gierende inflatie. Het gebrek aan persoonlijke noodzaak in combinatie met de negatieve impact op het milieu hebben me ertoe gebracht mijn positie in Bitcoin te verkopen. Een deel van de opbrengst heb ik herbelegd in cryptocurrencies die minder belastend zijn voor het milieu.